به نقل از «قدس آنلاین»

«توحید» وجه مشترک تمام آثار هنری اسلامی است

تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۸۶۹۷۲

سپیده ملکی، متولد ۱۳۶۳ و فارغ التحصیل مقطع دکترای حکمت هنرهای دینی و مدرس دانشگاه ادیان و مذاهب قم و کمال‌الملک نوشهر است. مطالعات سال‌های اخیر او پیرامون تبیین چیستی هنر اسلامی و چگونگی فهم آن نیز در قالب رساله دکتری با عنوان پیش‌شرط‌های فهم مخاطب از معنای هنر اسلامی ارائه و منتشر شده است. مشروح گفت‌وگو با این پژوهشگر هنر را با هم می‌خوانیم:

بحث پیرامون هنر اسلامی را با تعریف این عنوان آغاز می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این رابطه نظرات متفاوت است. ابتدا درباره دلیل این گوناگونی نظرتان را بیان کنید.

پیرامون موضوعاتی چون هنر اسلامی از دریچه‌های مختلف می‌توان وارد بحث شد و درباره چیستی آن صحبت کرد. رویکرد اول این است که سراغ مفهوم هنر اسلامی برویم و در مورد هنر اسلامی تبیین فلسفی داشته باشیم. منظور اینکه بدانیم موجودیتی به نام هنر اسلامی چیست و چه ماهیتی دارد؟ آیا شبیه‌سازی و بازنمایی است؟ بیان درونیات و عواطف خالق اثر است؟ یا تنها فرمی است صوری؟ آیا می‌توان گفت ویژگی مشترکی در تمام آثار هنر اسلامی نهفته است که هر کسی اثر را ببیند تشخیص دهد هنر مربوطه، اسلامی است.

اگر بخواهیم سراغ ماهیت هنر اسلامی برویم، باید ببینیم اسلام چه چیزی را به هنر اضافه می‌کند که به آن اسلامی گفته می‌شود. در نگاه نخست به نظر می‌رسد در عمل هیچ چیزی اضافه نمی‌شود برای همین چنین نام‌گذاری صحیح نیست و بهتر است از عنوان هنر دوران اسلامی استفاده کنیم. در همین رابطه می‌توانم تعداد زیادی از آثار دوره اسلامی را نام ببرم که نتوان هیچ وجه اشتراکی مابین این آثار یافت. در یکی بازنمایی پیکره‌های انسانی و حیوانی می‌بینیم و در دیگری نقش‌مایه‌های اسلیمی و هندسی. یکی موضوع و مضمونی دینی دارد و دیگری خیر. همه این آثار ذیل عنوان مشترک هنر اسلامی جای گرفته است. همین امر کار را سخت کرده و باعث شده اگر بخواهیم بر اساس مصادیق پیش رویم برای حوزه متنوع و گسترده‌ای چون هنر اسلامی، ممکن نیست به تعریفی واحد برسیم.

برداشت بعدی از هنر اسلامی، نگاه مورخان هنر است. اینها معتقدند بیاییم بر اساس تاریخ پیدایش اسلام یک توافق داشته باشیم. یعنی اسلام وارد هر سرزمینی شده، آثار تولیدی در آن جز هنرهای اسلامی محسوب شود. این شکل دسته‌بندی کار را آسان می‌کند تا اصطلاح هنر اسلامی را برای یکسری از آثار به کار بریم. برای همین هم تاکید دارم که از عنوان هنر دوره اسلامی استفاده شود. دلیلم نیز همانگونه که پیشتر به آن اشاره کردم این است که در اسلام یا قرآن مستقیم به هنر اشاره نشده تا بخواهیم عنوان اسلامی را به آن بدهیم.

هنر اسلامی امروز باید دربردارنده محتوای اسلامی در قالب‌های جذاب باشد

از دریچه‌های دیگری نیز قادریم به هنر اسلامی نگاه کنیم. برای نمونه از منظر فقهی. از دریچه عرفانی هم می‌شود هنر اسلامی را تعریف کرد. سنت‌گرایی نیز دیدگاه دیگری است که در این رابطه می‌توان از آن نام برد. در نگرش سنت‌گرایان برخی آثار شکل قدسی به خود می‌گیرد و برخی دیگر که همچون هنر قدسی آن ارتباط مستقیم را با حقایق الوهی ندارند، عنوان هنر سنتی اسلامی.

به شخصه وقتی به هنر اسلامی فکر می‌کنم با همه تنوعی که وجود دارد یک نقطه مشترک بین آثار دوران اسلامی می‌بینم آنهم بحث توحید است. یعنی ما در هنر اسلامی هیچ تصویری از خداوند نداریم. این ویژگی در همه آثار دوره اسلامی وجود دارد.

وقتی از هنر اسلامی صحبت می‌شود بیشتر روی سخن به هنرهای تجسمی است زیرا ریشه در تاریخ دارد. آیا پیرامون هنرهای مدرن و وارداتی هم می‌توان عنوان اسلامی را مد نظر قرار داد؟

بله، آثاری در دوره معاصر در کشورهای اسلامی و از سوی هنرمندانی مسلمان خلق شده و در رویدادهای بین‌المللی در معرض نمایش قرار گرفته‌اند که اگرچه ویژگی‌های هنر معاصر را دارد اما پیوند صوری و گاه حتی مضمونی خود را با آنچه آن را فرهنگ اسلامی می‌دانیم با قوت حفظ کرده است. هنر چیدمان، هنر مفهومی، ویدئو آرت ،هنر تعاملی و یا هنر اجرا و ... از این جمله است. به عبارت دیگر هنرمند معاصر با نگاه به گنجینه غنی برجای مانده از دوره اسلامی از امکانات و تکنولوژی معاصر بهره می‌برد و هنری می‌آفریند که می‌توان عنوان هنر معاصر اسلامی یا هنر مدرن اسلامی به آن اطلاق کرد. هنری که در قالبی معاصر بازنمایاننده هویت و یا ارزش‌های اسلامی است. در مورد سینما هم اگر مفاهیم دینی بتواند در متن اثر جای داده شده و بازنمایی شود، می‌تواند عنوان اسلامی بپذیرد؛ سینمایی که در آن آموزه‌ها و حقایق اسلام و یا فرهنگ مسلمانان بازنمایی شده است.

مطلب پایانی به بحث آسیب‌شناسی هنر اسلامی مربوط می‌شود. در این رابطه ممکن است چه مشکلاتی وجود داشته باشد؟

دنیای هنر باز و آزاد است. برای همین ممکن است هنرهایی وجود داشته باشند که در مقطعی مذموم بوده اما در گذر زمان محترم شمرده می شوند. این موضوع را تاریخ به خوبی ثابت کرده که چگونه در سیر تاریخ برخی کارها و اقدامات، مذموم و با انتقاداتی شدید همراه بوده اما در سال‌های بعد آن را ستایش کرده‌اند و از آن به عنوان تحولی دوران‌ساز یاد کرده‌اند.

داوود کنشلو

انتهای پیام

منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: دوره اسلامی هنر اسلامی عنوان هنر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۸۶۹۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آغاز بکار مدرسه ملی روایت در سمنان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز سمنان،️ محمد اصغرزاده رییس حوزه هنری استان سمنان گفت : این مدرسه ب اهزینه بازسازی دو میلیارد تومان با هدف روایتگری بومگرایانه در دو بخش تولیدات فرهنگی هنری و برگزاری دوره‌های آموزشی با هدف رویات قابلیت‌های گوناگون استان سمنان حتی در بخش گردشگری روایت  فعالیت می‌کند
درمراسم افتتاح این مدرسه که با حضور مهدی دادمان رییس حوزه هنری انقلاب اسلامی هم حضور داشت ، سعید لشکری معاون راهبری استان‌های حوزه هنری انقلاب اسلامی گفت: در این مدرسه با فعالیت بومگرایانه روایت‌های انقلاب اسلامی با زبان هنر ماندگار خواهد شد
فرج الله شوشتری سرپرست معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استانداری سمنان هم گفت: جنگ امروز جنگ روایتهاست و حفظ هویت و اصالت ملی در سایه روایت درست از خدمات ارزشمند به انقلاب است
در این مراسم حکم مدیریت مدرسه ملی روایت به حسینعلی جعفری از نویسندگان بنام استان سمنان و کشور اعطا شد.

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی